Οι Επιπτώσεις της Υπερβολικής Έκθεσης στο Διαδίκτυο και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης Στα Παιδιά και στους Έφηβους
Το διαδίκτυο έχει αλλάξει τον τρόπο που επικοινωνούμε, διασκεδάζουμε, και ενημερωνόμαστε. Ως υπερβολική χρήση, η υπερ- έκθεση ορίζεται ως η αδυναμία ελέγχου της χρήσης του.
Οι έρευνες έχουν δείξει ότι γονείς που επιβάλλουν κανόνες χωρίς να απαντούν στις συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών τους (Affectionless control) έχουν περισσότερες πιθανότητες τα παιδιά τους να αναπτύξουν εξάρτηση τόσο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσο και στη χρήση του διαδικτύου γενικότερα.. Χρειάζεται οι γονείς να διδάξουν στα παιδιά τους την υγιή χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωση.
Τα παιδιά και κυρίως οι έφηβοι χρειάζεται να γνωρίζουν ότι μπορεί να πέσουν θύματα ηλεκτρονικού εκφοβισμού (cyber bullying), ότι μπορεί να επηρεαστεί η ικανότητα τους να αναπτύξουν διαπροσωπικές σχέσεις. Χρειάζεται επίσης να γνωρίζουν ότι η υπερβολική χρήση της κοινωνικής δικτύωσης μειώνει τον χρόνο που χρειάζεται να περάσουν με την οικογένεια τους, με τους φίλους τους, να ασχοληθούν με τα hobbies τους, μειώνει επίσης τον χρόνο που χρειάζονται για τα μαθήματα τους.
Ένα παιδί η ένας έφηβος που του επιτρέπεται να αφιερώνει πολλές ώρες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η στο διαδίκτυο γενικότερα, μπορεί να παρουσιάσει παχυσαρκία, μυοσκελετικά προβλήματα και οφθαλμικές παθήσεις. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των γονέων θα πρέπει να εστιάζεται στις αιτίες, πχ. (κάποιο ψυχικό-προσωπικό υπόστρωμα που πιθανώς συμβάλλει στην υπερ- ενασχόληση με το διαδίκτυο κυρίως σύνδρομο υπερκινητικότητας, η η διάσπαση προσοχής και το καταθλιπτικό συναίσθημα μπορεί να είναι κάποιοι λόγοι που ωθούν ένα παιδί η έναν έφηβο να «αποσύρεται» κάνοντας υπερβολική χρήση του μέσου.
Κατά την γνώμη μου κυρίως οι γονείς έχουν την ευθύνη, είτε γιατί δεν καθοδηγούν επαρκώς, είτε γιατί μπορεί να δίνουν οι ίδιοι ένα παρόμοιο πρότυπο, είτε γιατί υπε-εκθέτουν τον εαυτό τους στις οθόνες, είτε γιατί δεν ελέγχουν επαρκώς την κατάσταση, είτε γιατί έχουν έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας με το παιδί η τον έφηβο. Και επειδή η χρήση των κοινωνικών μέσων έχει την ικανότητα να καλύπτει συγκεκριμένες ψυχολογικές ανάγκες που δεν καλύπτονται από την οικογένεια, το παιδί αλλά κυρίως ο έφηβος μπορεί να προβάλλει στο μέσο μια «ιδανική εαυτού», χωρίς να έχει περιορισμούς και συνέπειες.
Μπορεί να χρησιμοποιεί ανωνυμία, διαφορετικές ταυτότητες και να υποδυθεί διάφορους ρόλους. Αυτές οι θέσεις , μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι μόνο οι γονείς έχουν τον τρόπο εκείνο που θα προστατέψουν και θα οδηγήσουν τα παιδιά και τους εφήβους σε ένα ασφαλές οικογενειακό και διαδικτυακό περιβάλλον.
Η χρήση της τεχνολογίας χρειάζεται μέτρο. Πόσο μάλλον η χρήση του Διαδικτύου. Συμφωνώ με τον Serge Tisseron τον γνωστό γάλλο ψυχαναλυτή, ο οποίος ανέπτυξε το 2008 τον κανόνα «3-6-9-12», που σημαίνει, «όχι τηλεόραση πριν από τα τρία χρόνια, όχι παιχνίδια σε κονσόλα πριν από τα έξι, καθόλου internet πριν από τα εννέα χρόνια, και καθόλου κοινωνικά μέσα πριν από τα 12». Τα παιδιά λοιπόν είναι προτιμότερο να παίρνουν συμβουλές και υποστήριξη παρά απαγορεύσεις αν δεν έχει ήδη γίνει πράξη ο κανόνας «3-6-9-12»και αν παραδείγματος χάριν η TV ήταν η νταντά του παιδιού τους πριν από τα 3 του έτη .
Το πώς χρησιμοποιεί μια οικογένεια τις οθόνες παίζει επίσης κατά την γνώμη έναν πολύ σημαντικό ρόλο. Η ενδεδειγμένη στρατηγική είναι κατά την γνώμη μου το οικογενειακό συμβούλιο. Είναι η διαπαιδαγωγική μέθοδος που δίνει ουσιαστικά αποτελέσματα γιατί όλοι έχουν άποψη παιδιά, έφηβοι και γονείς και με αυτή την μέθοδο τους δίνεται η δυνατότητα να έχουν άποψη και να την εκφράσουν αλλά και με την συμμετοχή όλης της οικογένειας να παρθούν αποφάσεις και μέτρα. Παραδείγματος χάριν η κοινωνική δικτύωση αφορά όλη την οικογένεια και συζητάμε όλοι μαζί και μαζί αποφασίζουμε τι είναι αυτό που θα μας ωφελήσει περισσότερο. Οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι το δημοκρατικό γονεικό στυλ διαπαιδαγώγησης έχει τα περισσότερα θετικά αποτελέσματα για το μέλλον των παιδιών ως υγιείς και ισορροπημένους ενήλικες.
Στα παιδιά και στους έφηβους χρειάζεται να δίνουμε κίνητρα και ερεθίσματα εκτός οθόνης. Ακριβώς γιατί η ζωή είναι πολυδιάστατη το ίδιο χρειάζεται να είναι και η καθημερινότητα των παιδιών και των εφήβων. Η μουσική, το θέατρο, οι εκδρομές στην εξοχή, ο χρόνος με την οικογένεια και η συναναστροφή με συγγενείς, η αλληλεπίδραση με φίλους στο παιχνίδι είναι μερικά από τα ερεθίσματα που θα κρατήσουν μακριά τα παιδιά από την υπερ-έκθση στι διαδίκτυο. Μέσα στο σπίτι επίσης μπορούμε να προτείνουμε κατασκευές, χειροτεχνίες και επιτραπέζια παιχνίδια που αν συμμετέχουν και οι γονείς γίνεται ακόμα πιο διασκεδαστική η αλληλεπίδραση. Οι γονείς χρειάζεται να σκεφτούν και να δημιουργήσουν κίνητρα, ενδιαφέροντα, hobbies που το κάθε παιδί θα επιλέξει τελικά ποιο είναι αυτό που του αρέσει και του ταιριάζει!
Ένα παιδί η ένας έφηβος ακόμα και ενήλικας που δυσκολεύεται ή αδυνατεί να σταματήσει και πολύ περισσότερο να δώσει ένα τέλος σε αυτή του την συνήθεια και βγαίνει εκτός μέτρου, αναφέρεται ως εθισμός. Τόσο για τα παιδιά, όσο και για τους έφηβους είναι πολύ ανησυχητικό. Εθισμός λοιπόν είναι μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από εξάρτηση σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα αλλά και σε ουσίες. Ο εθισμός στο διαδίκτυο αναγνωρίζεται πλέον από την ψ-κοινότητα ως ξεχωριστή διαταραχή και χρήζει θεραπείας.
Ο εθισμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκαλεί τον εγκέφαλο να εργάζεται υπερωρίες, έχουν γίνει μελέτες για το facebook και Instagram όσον αφορά τις αλλοιώσεις που πραγματοποιούνται σε κάποια σημεία του εγκεφάλου. Η επιστήμη είναι ξεκάθαρη: Τα κοινωνικά μέσα μπορούν να αλλάξουν τη χημεία του εγκεφάλου μας. Τα κέντρα ανταμοιβής στον εγκέφαλό μας είναι πιο ενεργά όταν μιλάμε για τον εαυτό μας. Στην πραγματική ζωή, οι άνθρωποι μιλούν για τον εαυτό τους 30 έως 40 τοις εκατό του χρόνου. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν να κάνουν με την επίδειξη της ζωής μας, έτσι όταν οι άνθρωποι μιλούν για τον εαυτό τους ένα επιβλητικό 80 τοις εκατό του χρόνου.
Όταν ένα άτομο δημοσιεύει μια εικόνα και λαμβάνει θετικά κοινωνικά σχόλια, διεγείρει τον εγκέφαλο να απελευθερώσει ντοπαμίνη, η οποία ανταμείβει και πάλι αυτή τη συμπεριφορά και έτσι διαιωνίζεται η συνήθεια της υπέρμετρης χρήσης των κοινωνικών μέσων, σύμφωνα με το TED και τον Trevor Haynes ερευνητή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.
Όταν διαδίκτυο είναι η πρώτη προτεραιότητα στη ζωή του παιδιού μας και όχι οι φίλοι του, η οικογένεια η οι μαθητικές του ασχολίες. Όταν αυτή η συνήθεια κυριαρχεί στη καθημερινότητα του και δεν μπορεί να την αποχωριστεί παρ΄όλες τις προσπάθειες , τότε χρειάζεται να ζητήσουμε επαγγελματική βοήθεια. Οφείλουμε λοιπόν όλοι μας να ενημερωθούμε και να διδάξουμε στα παιδιά μας την ορθή χρήση του διαδικτύου.
